Blokkeren van eiwit door nieuw kankervaccin vergroot overlevingskansen bij honden

Aurora van de Loo
7 juni 2022
2 min

Een vaccin, ontwikkeld door prof. Arjan W. Griffioen (Amsterdam UMV) en zijn team, vergroot de overlevingskansen van honden met blaaskanker sterk. Dit blijkt uit onderzoek van Amsterdam UMC, Cancer Center Amsterdam en een oncologisch centrum voor dieren in Gouda, waarvan de eerste resultaten maandag zijn gepubliceerd in Nature Communications.

Aangrijpingspunt

In een onderzoek uit 2006 is gezocht naar aangrijpingspunten ter bestrijding van tumoren, waarbij men zich specifiek richtte op tumor-angiogenese. Een belangrijke bevinding was dat een eiwit, genaamd extracellulair vimentine, alleen voorkomt in de bloedvaten van tumoren.1 Het blijkt dat vimentine assisteert bij de creatie van nieuwe bloedvaten en een rol speelt bij het uitschakelen van de immuunrespons (remt leukocyt-endotheel interactie).2

Duidelijk werd dat antilichamen gericht op vimentine de angiogenese in vitro en in vivo remmen. In een muismodel bleek vervolgens dat de antilichamen de groei van dikkedarmkanker aanzienlijk remden en daarbij ook de dichtheid van bloedvaten verminderden.2

Blaaskanker: mens en hond

Blaaskanker staat bij mannen en vrouwen in de top tien van meest voorkomende vormen van kanker (zowel invasief als niet-invasief). Daarbij is de prognose van patiënten met gevorderde blaaskanker slecht; na vijf jaar is slechts één op de tien mensen in leven.3

Transitioneel celcarcinoom (TCC) of overgangscelcarcinoom van de blaas komt ook bij honden voor. Het is een zeer agressief type kanker, relatief ongevoelig voor chemo- en bestralingstherapie, met gerapporteerde historische 50% overleving variërend tussen 181 en 244 dagen bij honden.2

In het huidige onderzoek wilde men, op basis van eerdere bevindingen, onderzoeken of het mogelijk was om een vaccin in te zetten voor kanker. Dit is nu bij honden (met eigenaar) onderzocht.2

Onderzoek

Op basis van de eerdere resultaten werd een vaccinatiestrategie opgezet voor de honden. De dieren presenteren zich bij de dierenarts met spontaan (of recidiverend) TCC van de blaas. De honden worden dan meerdere malen gevaccineerd met het Amsterdam UMC vaccin. Ze ontvangen daarnaast ook meloxicam. De honden komen maandelijks langs voor controle waarbij in het bloed anti-vimentine antilichaam titers (ELISA) werden gemeten, ze boostervaccinaties ontvangen indien de titers te laag werden en echo’s en röntgenfoto's van de thorax worden genomen.2

Resultaten

Deze tussentijdse analyse van een lopend onderzoek omvat honden (n = 10) die tussen 20 februari 2020 en 20 februari 2021 in het onderzoek zijn opgenomen en die vóór 1 juni 2021 minstens drie vaccinaties hadden gekregen. Bij vier van de tien honden gaat het om recidiverende TCC.2

De overlevingsduur van de honden is al verdubbeld. Bij alle honden is er een klinische respons op de therapie: de ziekte is stabiel bij 7/10 honden en er is sprake van volledige of gedeeltelijke remissie bij 3/10 honden. Bijwerkingen van de vaccinatie waren miniem (reactie op de injectieplaats en enkele dagen koorts). Er werden verder geen bijzonderheden gemeld.2

Van deze tien honden zijn er inmiddels twee geëuthanaseerd vanwege progressie van TCC en één vanwege ongerelateerde gastro-intestinale problemen. Eén eigenaar heeft zich teruggetrokken uit het onderzoek.2

Conclusie

De onderzoeksresultaten onthullen dat door zowel passieve (antilichamen) als actieve (vaccinatie) immunotherapie tegen extracellulair vimentine de tumorgroei wordt geremd en de antitumor-immuniteit wordt verhoogd. Het toont de haalbaarheid en werkzaamheid, evenals de veiligheid, van het richten op vimentine als een kankerbehandelingsstrategie.2

Ondertussen hebben de onderzoekers aangegeven dat er 35 honden zijn behandeld waarbij de gemiddelde overleving is verdubbeld.4 Mogelijk is deze vorm van immunotherapie op termijn in de humane geneeskunde inzetbaar, maar daarvoor is verder onderzoek noodzakelijk.

Referenties

  1. Van Beijnum JR, et al. Blood. 2006; https://doi.org/10.1182/blood-2006-02-004291
  2. Van Beijnum JR, et al. Nat. Commun. 2022; https://www.nature.com/articles/s41467-022-30063-7
  3. Intergraal kankercentrum Nederland. 2019; https://iknl.nl/getmedia/4eab43f1-eaef-460f-8b77-f48daa2d48f7/folder_blaaskanker_belangrijkste_cijfers_over_apr2019.pdf

Deel blog: